17 Kasım 2014 Pazartesi

Tarihi mekan incelemeleri -1 Şehzade Camii

Merhaba;
     Bu bölümde İstanbul'un tarihi mekanlarını kendi çektiğim fotoğraflarla farklı bir bakış açısıyla sizlere tanıtacağım. Farklı sunmak zorundayım çünkü insanlar tarihi konularda sıradan anlatım tarzıyla çabuk sıkılırlar. Bıkmadan okuyacağınızı hayal ediyorum.( Umarım mahcup olmam.)
İlk inceleme mekanımız: ''Şehzade Camii.''

 
  Muhteşem yüzyılı izlemeyenimiz yoktur. O yüzden bu caminin hikayesinde yer alan kahramanları hepimiz tanıyoruz(!) Kanuni'nin Hürrem Sultan'dan olan ilk oğlu Şehzade Mehmed.



     Şimdi daha iyi tanıdınız. Şehzade Mehmed 1521 yılında doğdu. Sanata çok düşkün ve zayıf bünyeli bir şehzade olarak bilinir. Kanuni Sultan Süleyman'ın en sevdiği ve kendinden sonra tahta layık gördüğü şehzade olduğu söylenir. Kanuni ''Şehzadeler güzidesi'' dediği oğlunun eğitimiyle özel olarak ilgilenir ve onu Saruhan Sancağına atar. Şehzade Mustafa ise Saruhan Sancağından alınıp Amasya Sancağına atanır. Bu durum Şehzade Mehmed'i tahta daha da yakınlaştırmıştır. Ancak şehzade henüz 22 yaşındayken 1543 yılında ölür. Mahidevran Sultan'ın Şehzade Mehmed'in haremine hastalıklı cariye sokarak ölümüne yol açtığı da söylenir. Bu erken ölüm Kanuniyi derinden etkiler ve hemen Mimar Sinan'a büyük bir cami yapılması emrini verir. Başka bir görüşe göre Kanuni kendi adına en az Ayasofya kadar görkemli bir cami yaptırmayı zaten planlamaktadır. Fakat şehzadenin bu zamansız ölümü padişahı hüzne boğmuş ve kararını değiştirmiştir. Şehzade Cami Mimar Sinan tarafından (1543-1548) 5 yılda yapılmıştır. Mimar Sinan bu camiyi ''çıraklık eserim'' olarak nitelendirmiştir.
 Mimar Sinan yarım kubbe problemini ilk defa ele aldığı bu camide 4 kubbeli ideal bir merkezi yapı meydana getirip Rönasans Mimarları'nın rüyasını gerçekleştirmiştir.



     Cami inşaatının tamamlanmasının ardından Kanuni şehzadenin mezarına taht koydurur ve 40 gün kesintisiz şehzadenin mezarını ziyaret edip Kur'an okur. Şehzade Cihangir de ölümünün ardından Şehzade Mehmed'in yanına gömülmüştür.

     İlginç bir hikayeye göre 1990'lı yıllarda caminin restorasyonu sırasında taş kemerlerin nasıl restore edileceği bilinmiyormuş. Sökerken notlar alınıp yapımı bu şekilde yapılacakmış. Kilit taşı yerinden sökülürken iki taşın birleşme noktasındaki silindirik boşlukta şişe içinde Osmanlıca bir mektuba rastlanır.


     Not hemen bir uzman bulunup okutulur. Notta şunlar yazmaktadır: Bu kemeri oluşturan taşların ömrü yaklaşık 400 senedir. Bu müddet zarfında bu taşlar çürümüş olacağından siz bu kemeri yenilemek isteyeceksiniz. Büyük bir ihtimalle yapı teknikleri de değişeceğinden bu kemeri nasıl yeniden inşa edeceğinizi bilemeyeceksiniz. İşte bu mektubu ben size, bu kemeri nasıl inşa edeceğinizi anlatmak için yazıyorum.
Bu olayın gerçekliği konusunda şüpheler vardır. Birçok araştırmacı tarihçi bu olayı yalanlamaktadır. Mimar Sinan'ın bu camide tasarladığı yerden ısıtmalı kalorifer sistemi halen daha kullanılmaktadır. Belgelerin doğruluğundan çok 400 yıl önce sahip olunan erişilmez mimari kabileyete odaklanmak gerekir.

    Şehzade Cami İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin tam karşısında yer almaktadır. Ayrıca Vefa Lisesi'nin arkasından surların altından bahçeye açılan gizli bir giriş bulunmaktadır.




    Caminin dış duvarındaki köşelerinden birinde yeşil bir sütun bulunmaktadır. Bu sütunun Mimar Sinan tarafından İstanbul'un tam ortasını işaretlemek için konulduğu rivayet edilir.




     Günümüzde caminin meşhur bir müezzini vardır. Oğuzhan Bahtiyaroğlu küçüklükten beri dinlediği Kafkas ezgileri ve o yöreye has gırtlak yapısıyla çok etkileyici nihavent makamı ezan okumaktadır. Nihavent biraz da hüzün makamı olduğundan Şehzade Cami'nin tarihi hikayesine çok yakışıyor. Bu ezanı Perşembe günleri ve Pazar sabahları dinleyebilirsiniz. İstanbul dışındakiler için:




    Özetle: Şehzade Cami tarihi hikayesiyle, mimari yapısıyla günümüzdeki farklı özellikleriyle İstanbul'un benzersiz tarihi eserlerinden biridir. Mutlaka görmenizi tavsiye eder, iyi bir hafta dilerim.

                                                                                                              Mert TOKATLI
                                                                                                                    16/11/14